Wczesnośredniowieczna Wiślica T.14

Opis

Origines Polonorum to wieloletni program wydawniczy, którego celem jest opubliko­wanie serii monografii, będących rezultatem zrealizowanego w latach 1999–2004 projek­tu badawczego Komitetu Badań Naukowych „Ziemie polskie na przełomie tysiącleci”, który koordynował Instytut Archeologii i Etnologii PAN. Pozwolił on na opracowanie i weryfikację wyników prac wykopaliskowych przeprowadzonych w najważniejszych ośrodkach średniowiecznej Polski. Powstało wówczas kilkanaście opracowań ważnych dla nowoczesnej interpretacji genezy państwa polskiego. Seria Origines Polonorum udo­stępnia szerokiemu gronu badaczy ten bogaty materiał źródłowy oraz nowe opracowa­nia. Osiem pierwszych tomów sfinansowała Fundacja na rzecz Nauki Polskiej. Począwszy od tomu IX, tj. od 2016 roku, program realizuje Instytut Archeologii i Etnologii PAN w ra­mach grantu przyznanego przez Narodowy Program Rozwoju Humanistyki.

Rozpoczęte ponad 70 lat temu badania archeologiczne w Wiślicy przyniosły spektakularne wyniki. Dzięki nim udało się zrekonstruować rozwój ośrodka, który miał ogromne znaczenie dla dziejów i kultury średniowiecznej Polski, i w którym powsta­ły dzieła architektury i sztuki romańskiej unikatowe w skali Europy. Jego historia rozpoczęła się od grodu, którego początki odnosić można co najmniej do czasów czeskich wpływów w Małopolsce. Następnie stał się on ważnym punktem na mapie państwa pierwszych Piastów, a potem stolicą wiślickiego księstwa i siedzibą Kazimie­rza Sprawiedliwego, zyskując miano urbs famesissima in regno hechitarum. Rangę tę po­twierdziły odkrycia na Regii, gdzie odsłonięto relikty średniowiecznego ośrodka rezydencjonalno-sakralnego. W kolejnym etapie rozwoju było to otoczone murami miasto lokacyjne z zamkiem królewskim, które rozkwitło w dobie gotyku. Prezentowana monografia jest opracowaniem materiałów z obydwu grodzisk, zwią­zanych z nimi osad i cmentarzysk, które we wczesnym średniowieczu współtworzyły wiślicki kompleks osadniczy. Zawierając nową interpretację źródeł i dokumentacji z badań „milenijnych”, dokonaną w konfrontacji z wynikami późniejszych prac we­ryfikacyjnych i ratowniczych, przywraca ona problematykę badawczą Wiślicy do mediewistycznego dyskursu naukowego.

Spis treści

Spis treści

O autorkach

I. Wstęp

II. Lokalizacja stanowisk archeologicznych w Wiślicy na tle środowiska przyrodniczego

III. Historia badań i stan archeologicznej bazy źródłowej

III.1. Wstęp

III.2. Stanowisko 1 – Grodzisko „na łąkach”

III.3. Stanowisko 2 – Regia

III.4. Stanowisko 3 – Kolegiata  

III.5. Stanowisko 4 – Ulica Batalionów Chłopskich i Plac Solny

III.6. Stanowisko 6 – Kościół św. Marcina

III.7. Stanowisko 7 – Mury Miejskie

III.8. Stanowisko 1 w Gorysławicach

III.9. Uwagi końcowe

IV. Zabytki wydzielone

IV.1 Monety

ІV.2. Ozdoby i elementy stroju

ІV.3. Broń

ІV.4. Przedmioty codziennego użytku

ІV.5. Pozostałe przedmioty

V. Naczynia ceramiczne

V.1. Podstawy analizy opisowej

V.2. Grupy surowcowe

V.3. Technika formowania naczyń  

V.4. Stylistyka form naczyń

V.5. Typologia brzegów

V.6. Zdobnictwo naczyń

V.7. Znaki garncarskie

V.8. Chronologia zespołów ceramicznych

V.9. Podsumowanie

VI. Uwagi o chronologii wczesnośredniowiecznych materiałów archeologicznych z Wiślicy

VII. Wyniki badań w Wiślicy w świetle reinterpretacji dokumentacji wykopaliskowej i materiału zabytkowego

VII.1. Stanowisko 1 – Grodzisko „na łąkach”

VII.2. Stanowisko 2 – Regia

VII.3. Stanowisko 3 – Kolegiata

VII.4. Stanowisko 4 – Ulica Batalionów Chłopskich

VII.5. Stanowisko 6 – Kościół św. Marcina

VII.6. Stanowisko 7 – Mury Miejskie

VII.7. Stanowisko 1 w Gorysławicach

VII.8. Podsumowanie

VIII. Nowe badania nad wczesnośredniowieczną architekturą kamienną w Wiślicy (Aneta Bukowska)

VIII.1. Odkrycia, interpretacje i datowanie budowli

VIII.2. Budowla A – tzw. palatium I

VIII.3. Budowla В – tzw. rotunda z konchami

VIII.4. Budowla С – tzw. palatium II

VIII.5. Budowla D – tzw. rotunda z apsydą

VIII.6. Datowanie reliktów architektury kamiennej „Regii” i ich kontekst chronologiczno-kulturowy

Wczesnośredniowieczna Wiślica. Urbs famosissima in regno Lechitarum

Bibliografia

Indeks osób

Indeks geograficzny i etniczny

Spis ilustracji i tabel

Zawartość płyty CD

Katalog źródeł archeologicznych

– Tabele K.1–K.5; K.7–K.12, K.14–K.20, K.22, K.25–K.27

Rozdział V. Naczynia ceramiczne

– Ryciny V.27–28; V.32–V.34

– Tablice V.27–V.104

– Tabele V.2-V.9; V.12-V.22

- Aneks V.1: Wyniki analizy składu chemicznego ceramiki z Wiślicy (H. Młodecka)

- Aneks V.2: Analiza składu chemicznego próbek gliny z wypału eksperymentalnego (H. Młodecka)

Rozdział VII. Wyniki badań w Wiślicy w świetle reinterpretacji dokumentacji wykopaliskowej i materiału zabytkowego

- Ryciny VІІ.3, VII.5, VII.9, VII.34, VІІ.36, VІІ.38

- Tablice VІІ.37–VІІ.65

- Aneks VII.1: Próbki zapraw pobranych z budowli romańskich na wiślickiej „Regii” (H. Młodecka)