Opis
Omawiane opracowanie jest udaną próbą przedstawienia korabnictwa w Wolinie i jego najbliższej okolicy w latach 800-1200. Stanowi od dawna oczekiwaną monografię i nie tylko wypełnia lukę w polskiej literaturze o szkutnictwie wczesnośredniowiecznym Słowian, ale i wnosi wiele przykładów nie podejmowanych wcześniej kierunków badań, takich jak gruntowne analizy łączników, czy też specyfiki elementów konstrukcyjnych. Chciałbym tu też przypomnieć, że zastosowany przez autora termin korabnictwo jest jego ukłonem w stronę historyków i archeologów zajmujących się budową i eksploatacją łodzi w okresie wczesnego średniowiecza, chociaż ostatnio częściej w języku polskim używany jest termin szkutnictwo (także przeze mnie) określający wytwarzanie konstrukcji pływających.
z recenzji dr hab. inż Jerzego Litwina
Biorąc pod uwagę liczne odkrycia, z których do tej pory niewiele zostało w pełni opublikowanych, a także ożywioną w ostatnich latach dyskusję nad rolą Wolina w interesującym nas okresie, należy uznać, że publikacja rozprawy Wojciecha Filipowiaka wypełni dużą lukę dotyczącą tego zagadnienia, jak również w szerszej perspektywie stanowić będzie bardzo ważny głos w dyskusji o kontaktach i żegludze morskiej rejonu ujścia Odry we wczesnym średniowieczu.
Trzeba podkreślić, że rozważania autora tworzą interesującą całość, która może zostać wykorzystana przez specjalistów z innych dziedzin do prób syntetycznego opisu sytuacji społecznej i ekonomicznej tego regionu w okresie średniowiecza, jak również do rozważań dotyczących dawnego szkutnic- twa czy żeglugi bałtyckiej w tym okresie.
z recenzji dr hab. Waldemara Ossowskiego, prof. UG
Spis treści
Spis treści
I. Wstęp
Znaczenie zabytków korabniczych
Metody
Uwagi terminologiczne
Termin „wrak”
Terminy „łódź”, „statek”, „okręt”
Terminy „korabnictwo” i „szkutnictwo”
Tradycja korabnicza i szkoła korabnicza
II. Wolin wczesnośredniowieczny
Jedno miasto czy kilka?
Środowisko przyrodnicze Wolina w kontekście korabnictwa i żeglugi
III. Historia bada ń nad wczesnośredniowiecznym korabnictwem południowego wybrzeża Bałtyku
Do I wojny światowej
Okres międzywojenny
Po 1945 roku
Lata 70.–80. XX wieku
Lata 90. XX wieku
Lata 2001–2010
Lata 2011–2020
Wnioski
IV. Wraki odnalezione w Wolinie
Wraki I–III odkryte przed II wojną światową
Domniemany warsztat we wraku na „Srebrnym Wzgórzu” („wrak” nr IV)
Kontekst odkrycia
Opis konstrukcji
Datowanie
„Wrak” nr V
Fragmenty jednostki odnalezione w Dziwnie u stóp „Srebrnego Wzgórza” — „wrak” nr VI
Kontekst odkrycia
Opis konstrukcji
Typ i wielkość jednostki
Datowanie i pochodzenie jednostki
Dłubanka odkryta w pobliżu „wraku” nr VI
Elementy konstrukcyjne z „Osady Południowej” — „wrak” nr VIII
Kontekst odkrycia
Opis konstrukcji
Typ i wielkość jednostki
Datowanie i pochodzenie jednostki
Elementy konstrukcyjne z „Przedmieścia Południowego” — „wrak” nr IX
Kontekst odkrycia
Opis konstrukcji
Typ i wielkość jednostki
Datowanie i pochodzenie jednostki
„Wrak” nr X — jednostka z Recławia
Kontekst odkrycia
Opis konstrukcji
Typ i wielkość jednostki
Datowanie i pochodzenie jednostki
„Wrak” nr X w kontekście osadniczym
V. Element y konstrukcyjne
Stępki
Stewy
Elementy poszycia
Wiązania poprzeczne i wzdłużne
Gniazdo masztowe
Inne
Rozrzut przestrzenny i chronologiczny elementów konstrukcyjnych
VI. Łączniki
Kołki drewniane
Typologia
Rozwój chronologiczny i rozrzut przestrzenny
Nity
Morfologia
Rozrzut przestrzenny i chronologiczny
VII. Takielunek i w yposa żenie łodzi i statk ów
Takielunek
Wiosła
Liny
Kołki wantowe
Kotwica
Balast
Inne elementy takielunku
Wyposażenie łodzi i statków
Kotły
Czerpaki
„Kompas słoneczny”
Mazak
Rozrzut przestrzenny i chronologiczny
VIII. Inne zab ytki zwi ązane z korabnictwem
Modele łodzi
Narzędzia
Kołowrót
Pochówki łodziowe
IX. Wolin jako miejsce rozwoju korabnictwa
Charakterystyka korabnictwa wolińskiego
Wolińskie korabnictwo na tle północnoeuropejskich tradycji budowy łodzi i statków
Rozwój chronologiczny wolińskiego korabnictwa
Miejsca budowy i naprawy jednostek w Wolinie
Korabnictwo Wolina jako źródło do badań wczesnośredniowiecznego miasta
Bibliografia
Słowniczek termin ów
SUMMARY
Korabnictwo Wolina 800-1200 Studium archeologiczne
