Jelenia Góra. Atlas historyczny miast polskich

Jelenia Góra usytuowana jest na ważnym szlaku (potwierdzonym od około połowy XIII w.) między Wrocławiem i Zgorzelcem, na jego odcinku biegnącym wzdłuż Bobru, stanowiącym jedną z odnóg arterii komunikacyjnej ze Śląska w głąb Europy Zachodniej. Pas podgórski (320-400 m n.p.m.), w którym powstała Jelenia Góra i także ośrodki, jak Kamienna Góra, Nowa Ruda i Kłodzko, był od późnego średniowiecza zasiedlany szczególnie intensywnie. Sama Jelenia Góra to jedna z najdoskonalszych realizacji zespołu lokacyjnego na południu Śląska w końcu XIII i na początku XIV w. W średniowieczu nie było to duże miasto - mury zamykały w kwadracie o wymiarach 500 na 500 m około 25 ha powierzchni. Ważnym elementem miasta był zamek - siedziba książąt świdnicko-jaworskich.

Poza sukiennictwem, tradycyjną dziedziną wytwórczości wielu miast strefy podgórskiej, Jelenia Góra w połowie XIV w. miała również (zgodnie z dokumentami, wydanymi przez Bolka II, księcia świdnicko-jaworskiego, w latach 1348 i 1355) monopol na eksploatację w okręgu miejskim rud żelaza oraz na ich przeróbkę w hutach i kuźniach. Te elementy przemawiają za rzemieślniczym charakterem podgórskiego i śródleśnego miasta. W 1392 r. przeszła Jelenia Góra pod bezpośrednie władanie monarchów czeskich. Od zasiadających na praskim tronie Jagiellonów otrzymała dużą samodzielność i prawo bicia własnej monety, a w 1519 r. ważny przywilej organizowania corocznych targów (jarmarków). W 2. połowie XVI w. w mieście i okolicach rozpoczęto produkcję cenionych gatunków płócien, zwanych woalami.

Rafał Eysymontt-Wprowadzenie
Stanisław Firszt-Najstarsze osadnictwo na terenie Kotliny Jeleniogórskiej w świetle źródeł archeologicznych
Dagmara Adamska-Rozwój osadnictwa wiejskiego w dystrykcie jeleniogórskim od XIII do początku XVI wieku
Ivo Łaborowicz-Rozwój przestrzenny Jeleniej Góry od XIII do końca XVIII wieku
Radosław Gliński-Średniowieczny i wczesnonowożytny dom mieszczański w Jeleniej Górze w świetle badań archeologicznych
Rafał Eysymontt-Układ przestrzenny miasta, kamienice mieszczańskie do końca XVIII wieku
Małgorzata Chorowska-Jelenia Góra w pierścieniu murów obronnych
Małgorzata Chorowska-Własność i użytkowanie budynków według spisu z roku 1759
Grzegorz Grajewski-Rozwój przestrzenny miasta od początku XIX wieku do roku 1975
Dariusz Wędzina-Przemiany architektoniczno-urbanistyczne po II wojnie światowej
Grzegorz Grajewski-Rozwój przestrzenny zespołu uzdrowiskowego Cieplic i Malinnika do roku 1975
Grzegorz Grajewski-Zarys rozwoju przestrzennego Sobieszowa i Jagniątkowa do roku 1975
Rafał Eysymontt-Jelenia Góra dzisiaj
Bibliografia
Rafał Eysymontt, Grzegorz Grajewski-Mapy, plany i ilustracje
Ivo Łaborewicz-Nazwy ulic w Jeleniej Górze do końca XVIII wieku i dzisiaj