Płock wczesnośredniowieczny
Redaktor serii: Przemysław Urbańczyk
Opis
Praca zbiorowa. Autorzy poszczególnych rozdziałów podjęli próbę podsumowania i krytycznej oceny dotychczasowych ustaleń dotyczących genezy i rozwoju osadnictwa wczesnośredniowiecznego i średniowiecznego Płocka. [...] Treść książki oparta jest głównie na wynikach prac prowadzonych w ostatniej dekadzie XX w. Główny kierunek analizy skierowany został na ocenę zjawisk przestrzennych i pozostałości najstarszej architektury. Ustalono fazy rozwoju płockiej aglomeracji w jej najwcześniejszych dziejach aż do wytyczenia miasta lokacyjnego.
Spis treści
O autorach
Andrzej Gołembnik, Przedmowa
Rozdział I. Andrzej Gołembnik, Maciej Trzeciecki, Stan badań nad aglomeracją płocką w okresie od XI w. do czasu powstania miasta samorządowego
Rozdział II. Lech Wysokiński, Andrzej Gołembnik, Budowa geologiczna rejonu skarpy płockiej, jej geomorfologia i topografia
1. Położenie geograficzne i geologia
2. Geomorfologia i topografia historyczna Płocka
2.1. Wstęp
2.2. Geomorfologia i topografia historyczna Płocka
Rozdział III. Maciej Trzeciecki, Początki Płocka
1. Źródła, stan badań i dotychczasowe interpretacje
2. Początki Płocka
2.1. Epizod pradziejowy
2.2. Kwestia „uroczyska pogańskiego”
2.3. Chronologia początków osadnictwa i problemy z datowaniem ceramiki
3. Struktury osadnicze na Mazowszu Płockim w okresie formowania się państwa polskiego
3.1. Osadnictwo okresu „plemiennego”
3.2. Kwestia najstarszej fazy budownictwa grodowego na Mazowszu
3.3. Przemiany struktur osadniczych w X–XI w. i miejsce w nich Płocka
Rozdział IV. Maciej Trzeciecki, Gród na Wzgórzu Tumskim
1. Uwagi wstępne
2. Wały
2.1. Stan badań i dotychczasowe interpretacje
2.2. Kwestia „gródka”
2.3. Możliwości rekonstrukcji przebiegu i chronologii kolejnych faz budowy wałów
3. Zabudowa wnętrza grodu
4. Możliwości datowania budowli kamiennych
4.1. Katedra
4.2. Relikty „na dziedzińcu opactwa”
4.3. Relikty w wykopie „z rotundą na podgrodziu”
4.4. Relikty budowli pod Wieżą Zegarową
5. Zmiany organizacji przestrzeni grodu płockiego w okresie między XI a XIV w. – próba podsumowania
Rozdział V. Aneta Bukowska, Relikty architektury wczesnośredniowiecznej – formy i datowanie
1. Wstęp
2. Katedra
2.1. Dotychczasowy obraz badań
2.2. Lokalizacja katedr romańskich a realizacja włoskich budowniczych w XVI wieku
2.3. Średniowieczny program katedry renesansowej
2.4. Katedra Aleksanda z Malonne
3. Relikty na dziedzińcu dawnego opactwa (tzw. „palatium Chrobrego”)
3.1. Stan badań
3.2. Dokumentacja polowa – analiza i wnioski
3.3. Uwagi o metodzie badawczej Włodzimierza Szafrańskiego
3.4. Badania weryfikacyjne w roku 2006
3.4.1. Analiza substancji materialnej i rozwarstwienie
3.4.2. Formy kolejnych założeń
3.4.3. Datowanie na podstawie substancji materialnej
4. Relikty przed zachodnią fasadą katedry (tzw. „rotunda Brunona z Querfurtu”, „rotunda na podgrodziu” lub „rotunda Dobiechny”)
4.1. Stan badań
4.2. Analiza dokumentacji
4.3. Interpretacja i datowanie
5. Budowla pod Wieżą Zegarową (tzw. „palatium Władysława Hermana”)
6. W sprawie datowania zespołu i domniemanego „mazowieckiego” warsztatu budowlanego z około połowy XII wieku
7. Chronologia, interpretacja i kontekst źródłowy
Rozdział VI. Andrzej Gołembnik, Rozwój osadnictwa otwartego i pierwsza lokacja miasta
1. Przestrzeń osadnicza
2. Stan badań
3. O wykopaliskach i wynikach najnowszych badań archeologicznych
3.1. Badania w północnej pierzei Placu Narutowicza
3.2. Badania południowej części Placu Narutowicza
3.3. Badania rejonu południowego wylotu ulicy Tumskiej
3.4. Nadzory na terenie Placu Narutowicza
3.5. Badania peryferii
3.5.1. Rejon północno-zachodni
3.5.2. Rejon północno-wschodni
3.5.3. Rejon podnóża skarpy
4. Rozwój osadnictwa otwartego
4.1. Najstarsze osadnictwo wczesnośredniowiecznego Płocka
4.2. Okres adaptacyjny – rekonstrukcja
4.3. Osada przygrodowa – horyzont I
4.4. Podgrodzie – horyzont II
4.5. Lokacja 1237 roku
Rozdział VII. Marcin Szyma, Architektura sakralna Płocka w XIII w. – kolegiata św. Michała i kościół św. Dominika
1. Kolegiata św. Michała
2. Kościół i klasztor Dominikanów
Rozdział VIII. Zbigniew Polak, Płock średniowieczny – kontynuacja, czy nowa jakość?
1. Wprowadzenie
2. Lokacja Płocka na prawie chełmińskim
3. Teren lokacji
4. Lokacja przestrzenna
5. Kościoły i szpitale
6. Rynek i zabudowa śródrynkowa
7. Działka mieszczańska
8. Proces podziałów i różnicowania wielkości działek
9. Drewniana zabudowa mieszkalna i gospodarcza
10. Kamienice
11. Obiekty produkcyjne i usługowe
12. Urządzenia sanitarne
13. Ulice
14 Przedmieścia
15 Własność niemiejska w mieście
16 Rynek kanoniczny
17 Ilość i wielkość miejskich nieruchomości a liczba mieszkańców
18 Fortyfikacje miejskie
19 Zamek
20 Lokacja Płocka na prawie chełmińskim – uwagi końcowe
Rozdział IX. Andrzej Gołembnik, Słowo o archeologii miast i perspektywach badawczych Płocka
Wykaz skrótów
Bibliografia
Summary
Indeks osób
Indeks nazw geograficznych i etnicznych
Spis ilustracji i rycin
