Namysłów. Atlas historyczny miast polskich

Namysłów stanowi przykład miasta książęcego powstałego ściśle w związku z Xlll-wieczną kolonizacją wiejską słabo zagospodarowanych przygranicznych obszarów Śląska. Kolonizacyjna geneza osadnictwa nie przesądziła o ostatecznym charakterze etnicznym okolicy, na który oddziaływało sąsiedztwo polsko-niemieckie. Proporcje językowe w ciągu stuleci ulegały zmianom, zaplecze wiejskie do XX w. zachowywało charakter mieszany, w mieście zaś przeważał żywioł niemiecki. Miasto „komunalne" posiadało swego poprzednika, Stary Namysłów, osadę powiązaną z książęcym „dworem" o przypuszczalnie gospodarczym charakterze, potwierdzoną od lat 30. XIII w. Powielając jeden z praktykowanych wówczas wariantów zakładania miast, nowy ośrodek, przejmujący funkcje starszego, został lokowany nie w tym samym miejscu, ale w pobliżu. Stało się to najprawdopodobniej w latach 60. XIII w. Nie mając w najbliższym sąsiedztwie konkurencji w postaci silniejszych miast, wyrósł Namysłów na dominujący ośrodek lokalny - dobrze prosperujące miasto okręgowe i punkt międzyregionalnej wymiany handlowej. Rozwojowi sprzyjała zarówno kształtująca się od połowy XIV w. samodzielność administracyjno-polityczna okręgu wraz z rządami stanowymi, jak i podkreślane przez kilka stuleci położenie strategiczne przy granicy ziem Korony Królestwa Czeskiego z Królestwem Polskim. Zewnętrznym znamieniem ówczesnej koniunktury pozostają dobrze zachowane elementy ceglanego „miasta gotyckiego", relikty fortyfikacji, kościoły parafialny, czy franciszkański, ratusz, oraz - stanowiący odrębny człon zespołu warownego - zamek, wreszcie murowane domy mieszczańskie przy Rynku.