Ćmielów ‐ Krzemionki ‐ Świeciechów. Związki osady neolitycznej z kopalniami krzemienia.

Opis

Ćmielów - wzgórze Gawroniec, Krzemionki Opatowskie i Świeciechów-Lasek to nazwy trzech słynnych stanowisk archeologicznych. Na pierwszym z nich znajduje się krzemieniarska osada produkcyjna kultury pucharów lejkowatych sprzed około 5 tys. lat, a dwa pozostałe to kopalnie krzemienia pasiastego i świeciechowskiego. W książce scharakteryzowane są liczne znaleziska krzemienne z Ćmielowa, wykorzystane jako źródła do badań udziału mieszkańców osady w górnictwie i przetwórstwie krzemienia. Omówione są związane z tym zagadnienia techniczno-organizacyjne i gospodarczo-społeczne, w tym zaawansowany proces specjalizacji grupowej. Był on równoznaczny z podziałem pracy wśród społeczności neolitycznych mieszkańców wielu osad tworzących powiązane ze sobą wspólnoty.

Spis treści

OD AUTORA

Część I INFORMACJE WSTĘPNE

ROZDZIAŁ 1. Ceł, zakres i podstawy pracy
ROZDZIAŁ 2. Ogólne informacje o stanowisku Gawroniec w Ćmielowie
2.1. Położenie i opis stanowiska
2.2. Badania terenowe
2.3. Przynależność kulturowa i chronologia
2.4. Krótka charakterystyka zabudowy osady
ROZDZIAŁ 3. Stan badań zagadnień krzemieniarskich
3.1. Hipotezy S. Krukowskiego
3.2. Osada produkcyjna na Gawrońcu w świetle badań od przełomu lat 1960/1970
ROZDZIAŁ 4. Podstawowe informacje o kopalniach krzemienia pasiastego i świeciechowskiego
4.1. Kopalnie krzemienia pasiastego
4.1.1. Krzemionki
4.1.2. Kompleks stanowisk „Borownia" w Rudzie Kościelnej
4.2. Świeciechów

Część II CHARAKTERYSTYKA MATERIAŁÓW KRZEMIENNYCH Z WYKOPALISK NA STANOWISKU GAWRONIEC W ĆMIELOWIE

ROZDZIAŁ 1. Pochodzenie i charakter znalezisk
1.1. Znaleziska z jam
1.2. Znaleziska z warstw ponad jamami
1.3. Znaleziska gromadne
1.4. Wnioski
ROZDZIAŁ 2. Analiza materiałów
Wprowadzenie
2.1. Surowiec
2.1.1. Rodzaje krzemienia
2.1.1.1. Krzemień pasiasty
2.1.1.2. Krzemień świeciechowski
2.1.1.3. Krzemienie inne i nieokreślone
2.1.2. Surowiaki
2.1.2.1. Surowiaki z krzemienia pasiastego
2.1.2.2. Surowiaki z krzemienia świeciechowskiego
2.1.2.3. Surowiaki innych surowców
2.2. Pozostałości produkcyjne i półsurowiec
2.2.1. Obłupy i rdzenie odłupkowe
2.2.1.1. Obłupy z krzemienia pasiastego
2.2.1.2. Obłupy z krzemienia świeciechowskiego
2.2.1.3. Obłup z odłamka krzemienia ożarowskiego
2.2.1.4. Rdzenie odłupkowe
2.2.2. Odłupki i okruchy przemysłowe
2.2.3. Grupa eksploatacji wiórów
2.2.3.1. Wytwory z krzemienia świeciechowskiego
A. Obłupnie
B. Rdzenie wiórowe
C. Materiał wiórowy
2.2.3.2. Wytwory z krzemienia pasiastego z grupy eksploatacji wiórów
A. Rdzenie wiórowe
B. Materiał wiórowy
2.2.3.3. Rdzenie wiórowe i wióry z innych surowców
2.2.4. Pozostałości produkcji narzędzi rdzeniowych
2.2.4.1. Łupichy
A. Łupichy z krzemienia pasiastego
B. Łupichy z krzemienia świeciechowskiego
C. Odłupki z produkcji narzędzi rdzeniowych
2.3. Narzędzia i łuszcznie
2.3.1. Wiórowce
2.3.1.1. Definicja i podstawy ogólnego podziału
2.3.1.2. Charakterystyka ogólna
A. Surowiec
B. Półsurowiec
C. Cechy metryczne i proporcje
2.3.1.3. Wiórowce kategorii I
2.3.1.4. Wiórowce kategorii II
2.3.2. Drapacze
2.3.2.1. Ogólna charakterystyka
A. Surowiec i półsurowiec
B. Drapiska
C. Boki drapaczy
D. Cechy metryczne
E. Podział na odmiany
2.3.3. Odłupkowce
2.3.3.1. Skrobacze-zgrzebła
2.3.3.2. Narzędzia zębate i wnękowe
2.3.3.3. Narzędzia obustronne
2.3.3.4. Odłupki i okruchy łuskane
2.3.4. Siekiery, narzędzia siekieropodobne i piki
2.3.4.1. Siekiery rdzeniowe
2.3.4.2. Narzędzia siekieropodobne
A. Dłuta
2.3.6.3. Tłuki odmiany C
2.3.7. Łuszcznie
2.3.7.1. Charakterystyka
2.3.7.2. Bieguny i ścianki łuszczni
2.3.7.3. Cechy metryczne i proporcje
2.3.7.4. Podział łuszczni
2.3.7.5. Uwagi ogólne
2.3.8. Narzędzia inne i nieokreślone
2.3.8.1. Rylce
2.3.8.2. Półtylczaki i tylczak
2.3.8.3. Grociki
2.3.8.4. Narzędzia wielorakie
2.3.8.5. Narzędzia nieokreślone
2.4. Wyniki badań ciężaru znalezisk krzemiennych
ROZDZIAŁ 3. Przynależność kulturowo-przemysłowa wytworów
3.1. Małopolski przemysł krzemienny KPL w świetle badań materiałów krzemiennych z Ga-wrońca
3.1.1. Wprowadzenie
3.1.2. Struktura surowcowa
3.1.3. Struktura grup narzędzi
3.1.4. Stylistyka
A. Makrolit
B. Retusz i inne cechy drugorzędne wytworów
3.1.5. Funkcja przemysłu krzemiennego w osadzie
3.1.6. Wytwory MP KPL z Gawrońca na tle znalezisk z innych stanowisk KPL
3.2. Znaleziska przemysłu krakowskiego CLP (PK CLP)
3.3. Znaleziska innych przemysłów

Część III UDZIAŁ MIESZKAŃCÓW OSADY KPL NA GAWROŃCU W EKSPLOATACJI I PRZETWÓRSTWIE KRZEMIENIA PASIASTEGO I ŚWIECIECHOWSKIEGO

ROZDZIAŁ 1. Udział w górnictwie krzemienia
1.1. Znaczenie krzemieni świeciechowskiego i pasiastego w wytwórczości krzemieniarskiej w osadzie na Gawrońcu
1.1.1. Określenie surowca podstawowego
1.1.2. Wnioski
ROZDZIAŁ 2. Przetwórstwo krzemienia w osadzie na Gawrońcu
2.1. Podstawowe kierunki i cztery fazy produkcji krzemieniarskiej
2.1.1. Faza 1 - wstępna zaprawa
2.1.2. Faza 2 - produkcja półsurowca i półwytworów
2.1.3. Faza 3 - końcowa obróbka narzędzi
2.1.4. Faza 4 - naprawa i przeróbka narzędzi
2.2. Cel produkcji
2.3. Organizacja produkcji krzemieniarskiej w osadzie
2.3.1. Cel, podstawy i metoda badań
2.3.2. Krzemieniarskie zróżnicowanie rejonów osady
2.3.2.1. Rejon I - pracowniany
A. Podstawy określenia pracownianego charakteru rejonu I
B. Położenie skupisk znalezisk krzemiennych w obrębie jam
C. Rejon I w świetle wyników badań położenia i charakteru zespołów pra-cownianych
2.3.2.2. Rejon II - środkowy
2.3.2.3. Rejon III - południowy
2.3.2.4. Różnice w strukturze zbiorów z trzech rejonów osady
2.3.3. Wnioski wynikające ze zróżnicowania rejonów osady
ROZDZIAŁ 3. Specjalizacja osady w eksploatacji i przetwórstwie krzemienia
3.1. Specjalizacja indywidualna
3.2. Specjalizacja grupowa
3.2.1. Produkcyjny charakter osady na Gawrońcu
3.2.1.1. Podstawy hipotezy o produkcyjnym charakterze osady i specjalizacji grupowej w krzemieniarstwie w KPL
3.3. Próby określenia ciężaru surowca krzemiennego przyniesionego do osady i wysokości nadwyżek w produkcji krzemieniarskiej
3.3.1. Wstępne założenia
3.3.2. Wyniki badań nadwyżek w procesie produkcji krzemieniarskiej
3.3.2.1. Nadwyżki doborowych wiórów
3.3.2.2. Nadwyżki w produkcji siekier
3.3.3. Próba określenia ciężaru surowca krzemiennego sprowadzonego do osady w całym okresie jej istnienia
3.3.4. Rola grupy specjalistów górnictwa i krzemieniarstwa w gospodarce osady
ROZDZIAŁ 4. Osada w Ćmielowie w układzie z kopalniami w Krzemionkach i Świeciechowie na tle osadnictwa KPL na Wyżynie Sandomierskiej
4.1. Układ i jego kontekst
4.2. Dostęp do złóż
4.2.1. Czynniki naturalne
4.2.2. Czynniki społeczno-kulturowe
4.3. Jaka wspólnota ?
4.4. Dlaczego na Gawroniec ?
4.5. Znaczenie osady na Gawrońcu w układzie Ćmielów - Krzemionki - Świeciechów
4.5.1. Znaczenie osady w Ćmielowie
4.5.2. Zanik układu

ZAKOŃCZENIE
Ćmielów - Krzemionki - Świeciechów. Relations between the neolithic settlement and flint mines. Summary
Aneks. Wykaz znalezisk z wykopalisk na st. Gawroniec w Ćmielowie, pow. Ostrowiec Święto-krzyski, woj. świętokrzyskie
Bibliografia