Opis
Zawichost to ośrodek, który zgodnie z późnośredniowieczną tradycją, odnotowaną przez Jana Długosza, uznawano za czołowy na Sandomierszczyźnie – caput terrae Sandomiriensis. W historiografii powraca myśl, iż tu właśnie należy szukać zalążków struktury politycznej i kościelnej, która stanic się później podstawą tożsamości ziemi sandomierskiej.
W badaniach nad początkami i rozwojem Zawichostu, zainicjowanych i prowadzonych od lat 50. XX w. przez Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, kontynuowanych w latach 1994–1999 jako prace Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, w sposób niezwykle sugestywny zaistniało harmonijne, efektywne współdziałanie między badaczami reprezentującymi różne specjalności. Udało się przy tym skłonić do współpracy wybitnych specjalistów, nie tylko archeologów i historyków, ale również geologów i geomorfologów czwartorzędu, geofizyków, antropologów, historyków architektury. Kluczową rolę w badaniach odegrały wyniki prac wykopaliskowych, które, przynosząc wiele niezwykłych odkryć, umożliwiły weryfikację wcześniejszych ustaleń.
Efektem wieloletnich prac jest tom Zawichost we wczesnym średniowieczu – monografia prezentująca stan badań ośrodka zawichojskiego wraz z obecną ich aktualizacją.
Spis treści
O autorach
Wprowadzenie
1. Słowo wstępne ( Eleonora Tabaczyńska , Stanisław Tabaczyński)
2. Zawichost – dzieje badań (Dariusz Wyczółkowski)
3. Sposób prowadzenia prac (Dariusz Wyczółkowski)
Historia Zawichostu – dotychczasowe ustalenia
I. Zawichost we wcześniejszym średniowieczu ( Tadeusz Lalik )
II. Osady służebne pod Sandomierzem i Zawichostem (Leszek P. Słupecki)
III. Bitwa pod Zawichostem, niedziela 19 czerwca 1205 (Leszek P. Słupecki)
IV. Bitwa pod Zawichostem w świetle źródeł przeddługoszowych – próba nowego spojrzenia (Karol Kollinger)
V. Wokół lokacji Sandomierza i Zawichostu (Roman Chyła)
VI. Sieć parafialna zaplecza Zawichostu (Dariusz Wyczółkowski)
VII. Kult świętego Maurycego i Legionu Tebańskiego w Zawichoście ( Teresa Dunin-Wąsowicz )
Topografia Zawichostu
VIII. Geologiczne i geomorfologiczne warunki rozwoju zespołu osadniczego na Wzgórzu Zawichojskim( Henryk Maruszczak )
IX. Wybrane zagadnienia topografii średniowiecznego Zawichostu (Jolanta Nogaj-Chachaj)
X. Topografia Zawichostu do czasu lokacji. Z perspektywy archeologii (Dariusz Wyczółkowski)
Badania wokół kościoła Św. Maurycego
XI. Rozpoznanie geofizyczne rejonu skarpy wiślanej w pobliżu kościoła Wniebowzięcia NMP w Zawichoście (Krzysztof Misiewicz)
XII. Stratygrafia stanowiska „NMP” z reliktami tetrakonchosu (Stanisław Tabaczyński, Dariusz Wyczółkowski, Dorota Cyngot)
XIII. C hronologia stanowiska „NMP” (Dariusz Wyczółkowski)
XIII.1. Fazy użytkowania terenu
XIII.2. Datowanie materiałów związanych z budową kościoła i użytkowaniem cmentarzyska metodą C14 175
XIV. Tetrakonchos w Zawichoście (pod wezwaniem św. Maurycego?): analiza reliktów, problem rekonstrukcji i genezy formy (Teresa Rodzińska-Chorąży)
XV. Niektóre rezultaty badań petroarcheologicznych skalnego materiału budowlanego kościoła pw. św. Maurycego w Zawichoście (Janusz Skoczylas, Leonard Jochemczyk)
XVI. Cmentarzysko przy kościele Świętego Maurycego w Zawichoście. Uwagi wstępne (Dariusz Wyczółkowski)
XVII. A naliza ludzkich szczątków kostnych z cmentarzyska przy kościele św. Maurycego w Zawichoście (Janusz Piontek)
XVIII. Przypadki patologii kośćca ludności z cmentarzyska w Zawichoście (Wanda Kozak-Zychman, Ewa Pilarska)
XIX. Ceramika ze stanowiska przy kościele św. Maurycego w Zawichoście (Krzysztof Tomczak)
XX. Zabytki wydzielone ze stanowiska przy kościele św. Maurycego w Zawichoście (Monika Komuda)
XXI. Wyniki badań nad wczesnośredniowiecznymi fragmentami tkanin z Zawichostu z grobu 314 (Agnieszka Bełcikowska-Bramowicz)
Badania w pobliżu kościoła św. Jana Chrzciciela
XXII. Stanowisko „Św. Jan”, wykop „Sad”. Badania weryfikacyjne w 1996 r. (Mariusz Wyczółkowski)
Zawichost we wczesnym średniowieczu
XXIII. Ceramika ze stanowiska przy kościele św. Jana Chrzciciela (Joanna Lange-Kostrzewa)
XXIV. Zabytki wydzielone ze stanowiska przy kościele św. Jana Chrzciciela (Monika Komuda)
"Caput terrae Sandomiriensis”
XXV. Zawichost – ,,caput terrae Sandomiriensis”? ( Eleonora Tabaczyńska , Stanisław Tabaczyński)
Summary
Bibliografia
Indeksy
Indeks osób
Indeks geograficzny i etniczny
Spis rycin i tabel w tomie
Spis rycin i tabel na płycie CD
Zawichost we wczesnym średniowieczu, Origines Polonorum T XII
