Opis
Alicja Soćko-Mucha adiunkt w Instytucie Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, absolwentka etnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, filozofii Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie oraz Podyplomowych Studiów Muzeologicznych UJ. W pracy naukowej zajmuje się problemami antropologii komizmu i śmiechu oraz zagadnieniami niematerialnego dziedzictwa kulturowego, w szczególności religijnego, Krakowa. Od lat współpracuje z krakowskimi muzeami.
„Monografia Alicji Soćko-Muchy jest teoretycznym studium poświęconym omówieniu i charakterystyce bachtinowskiej koncepcji śmiechu, zrekonstruowanej na podstawie obszernej bazy źródłowej i opartej o metodologiczną interpretację etnologiczną. Koncepcja Bachtina lokuje się na styku kilku dziedzin humanistyki, w tym semiologii, antropologii, literaturoznawstwa, komunikacji, sytuując się w centrum współczesnej humanistyki jako znacząca i wpływowa dla wielu naśladowców i kontynuatorów jego metody badawczej.
Autorka podchodzi do analizy koncepcji Bachtina z perspektywy antropologa, koncentrując się na dociekaniach nad naturą i funkcją śmiechu, poświęcając najwięcej uwagi bachtinowskiej wizji kultury, szczególnie kultury ludowej, interpretacji karnawału jako elementu obrzędu przejścia oraz problemowi śmiechu rytualnego”.
Z recenzji prof. dr. hab. Tadeusza Palecznego
Spis treści
Podziękowania
Wprowadzenie
I. Bachtinowska teoria śmiechu. Geneza i konteksty
Problemy genezy
Przedbachtinowskie teorie śmiechu
Koncepcje starożytne: Demokryt – Platon – Arystoteles
Dyskusja średniowieczna
Teorie nowożytne
Teoria Bergsona
Teoria Freuda
Teoria Plessnera
Bachtin wobec poprzedników
Od dialogu do karnawałowej polifonii
„Dialogiczna tkanka świadomości”
Archaika słowa
Powieść polifoniczna
Teoria śmiechu Bachtina wobec jego teorii dialogu i polifonii
Freudyzm
Wpływ psychoanalizy na Bachtinowską wizję kultury
II. Śmiech w ujęciu Bachtina
O pewnych problemach metodologicznych
Wobec lęku i powagi
Wątpliwości interpretacyjne
Polemika Awierincewa
Karnawałowe odczucie świata
Śmiech rytualny?
Logika odwrotności
Groteskowy obraz ciała
„Uczta, jakiej świat nie widział”
„Nie ma u Rabelais’go słów neutralnych”
Śmiech zredukowany
Śmiech jako niezbędny warunek poznania naukowego
Karnawalizacja
Problem kultury ludowej w rozważaniach Bachtina
Istota kultury ludowej
Badanie kultury ludowej: między referencją a mityzacją
„Ludowość tkwiąca w każdym z nas”
Uwagi końcowe
III. Zastosowania bachtinowskiej teorii śmiechu w pracach antropologicznych
Sformułowanie pytań badawczych
Opinie o recepcji dzieła Bachtina w literaturoznawstwie
Wokół pojęcia karnawalizacji
Karnawalizacja kultury współczesnej
Karnawalizacja w kulturze współczesnej
Formy karnawałowe w polskiej kulturze ludowej
Antropologia historyczna oraz historia kulturowa
Podsumowanie
Zakończenie
Bibliografia
Summary
Wokół bachtinowskiej teorii śmiechu Perspektywa antropologiczna
