Opis
Wstęp
Pokrywanie powierzchni naczyń warstwą szkliwa jest jedną z najważniejszych jakościowych innowacji w rozwoju rzemiosła garncarskiego na
przestrzeni dziejów.
Szklista powłoka zmieniała wygląd wyrobów, nadając im gładkość oraz zabezpieczała ścianki
naczyń przed przesiąkaniem. Warto podkreślić, że ceramika polewana jest uznawana
za jeden z wyznaczników zamożności i statusu społecznego jej użytkowników. Jako
przedmiot luksusowy, podlegała odmiennym procesom związanym z wytwarzaniem,
użytkowaniem i dystrybucją, aniżeli ceramika kuchenna produkowana na masową
skalę. Jest ona niejednokrotnie świadectwem dalekosiężnych kontaktów pomiędzy
centrami cywilizacyjnymi, będąc zawsze z nimi związana od momentu narodzin tej
szczególnej gałęzi rzemiosła garncarskiego. Wyroby szkliwione, pomimo przeważnie
niewielkiego udziału w kontekstach wczesnośredniowiecznych, mają znacznie częściej
interregionalny charakter niż pozostałe kategorie wyrobów ceramicznych. Właściwej
ocenie podlegać on może tylko pod warunkiem dobrej znajomości szerszego kontekstu
źródłowego. Niestety, dorobek polskiej nauki na tle wielu regionów Europy, w tym
krajów ościennych, jest nadzwyczaj skromny. Do dziś nie powstało ani jedno opracowanie
monograficzne na temat naczyń glazurowanych wykraczające poza zakres poszczególnych
stanowisk, a artykuły prezentujące wyniki studiów, popartych badaniami
specjalistycznymi, są również stosunkowo nieliczne.
Niniejsza praca, koncentrująca się na znaleziskach naczyń szkliwionych z terenu
Małopolski stanowi dogodny punkt wyjścia do dalszych badań nad tą kategorią
zabytków na całym obszarze naszego kraju. Wpływa na to, przede wszystkim,
zdecydowanie najlepszy stan badań oraz znaczna liczba znalezisk, pozyskanych na
różnych stanowiskach regionu. Na terenie Małopolski we wczesnym średniowieczu
krzyżują się i wzajemnie przenikają rozmaite wpływy etniczne i kulturowe, których
jednym z przejawów w kulturze materialnej była ceramika szkliwiona. Zdefiniowanie tych złożonych zjawisk i procesów,
na przykładzie tej kategorii znalezisk jest więc `niezwykle istotne, w kontekście badań nad przemianami zachodzącymi w rzemiośle garncarskim we
wczesnym średniowieczu w tej części Polski. Głównym celem niniejszej pracy jest próba udzielenia na podstawowe pytania- kto, gdze, kiedy
w jaki sposób i w jakim celu wytwarzał naczynia szkliwione znalezione na terenie Małopolski.
Wczesnośredniowieczne naczynia szkliwione z terenu Małopolski
