Opis
Origines Polonorum to wieloletni program wydawniczy, którego celem jest opublikowanie serii monografii, będących rezultatem zrealizowanego w latach 1999–2004 projektu badawczego Komitetu Badań Naukowych „Ziemie polskie na przełomie tysiącleci”, który koordynował Instytut Archeologii i Etnologii PAN. Pozwolił on na opracowanie i weryfikację wyników prac wykopaliskowych przeprowadzonych w najważniejszych ośrodkach średniowiecznej Polski. Powstało wówczas kilkanaście opracowań ważnych dla nowoczesnej interpretacji genezy państwa polskiego. Seria Origines Polonorum udostępnia szerokiemu gronu badaczy ten bogaty materiał źródłowy oraz nowe opracowania. Osiem pierwszych tomów sfinansowała Fundacja na rzecz Nauki Polskiej. Począwszy od tomu IX, tj. od 2016 roku, program realizuje Instytut Archeologii i Etnologii PAN w ramach grantu przyznanego przez Narodowy Program Rozwoju Humanistyki.
Rozpoczęte ponad 70 lat temu badania archeologiczne w Wiślicy przyniosły spektakularne wyniki. Dzięki nim udało się zrekonstruować rozwój ośrodka, który miał ogromne znaczenie dla dziejów i kultury średniowiecznej Polski, i w którym powstały dzieła architektury i sztuki romańskiej unikatowe w skali Europy. Jego historia rozpoczęła się od grodu, którego początki odnosić można co najmniej do czasów czeskich wpływów w Małopolsce. Następnie stał się on ważnym punktem na mapie państwa pierwszych Piastów, a potem stolicą wiślickiego księstwa i siedzibą Kazimierza Sprawiedliwego, zyskując miano urbs famesissima in regno hechitarum. Rangę tę potwierdziły odkrycia na Regii, gdzie odsłonięto relikty średniowiecznego ośrodka rezydencjonalno-sakralnego. W kolejnym etapie rozwoju było to otoczone murami miasto lokacyjne z zamkiem królewskim, które rozkwitło w dobie gotyku. Prezentowana monografia jest opracowaniem materiałów z obydwu grodzisk, związanych z nimi osad i cmentarzysk, które we wczesnym średniowieczu współtworzyły wiślicki kompleks osadniczy. Zawierając nową interpretację źródeł i dokumentacji z badań „milenijnych”, dokonaną w konfrontacji z wynikami późniejszych prac weryfikacyjnych i ratowniczych, przywraca ona problematykę badawczą Wiślicy do mediewistycznego dyskursu naukowego.
Spis treści
Spis treści
O autorkach
I. Wstęp
II. Lokalizacja stanowisk archeologicznych w Wiślicy na tle środowiska przyrodniczego
III. Historia badań i stan archeologicznej bazy źródłowej
III.1. Wstęp
III.2. Stanowisko 1 – Grodzisko „na łąkach”
III.3. Stanowisko 2 – Regia
III.4. Stanowisko 3 – Kolegiata
III.5. Stanowisko 4 – Ulica Batalionów Chłopskich i Plac Solny
III.6. Stanowisko 6 – Kościół św. Marcina
III.7. Stanowisko 7 – Mury Miejskie
III.8. Stanowisko 1 w Gorysławicach
III.9. Uwagi końcowe
IV. Zabytki wydzielone
IV.1 Monety
ІV.2. Ozdoby i elementy stroju
ІV.3. Broń
ІV.4. Przedmioty codziennego użytku
ІV.5. Pozostałe przedmioty
V. Naczynia ceramiczne
V.1. Podstawy analizy opisowej
V.2. Grupy surowcowe
V.3. Technika formowania naczyń
V.4. Stylistyka form naczyń
V.5. Typologia brzegów
V.6. Zdobnictwo naczyń
V.7. Znaki garncarskie
V.8. Chronologia zespołów ceramicznych
V.9. Podsumowanie
VI. Uwagi o chronologii wczesnośredniowiecznych materiałów archeologicznych z Wiślicy
VII. Wyniki badań w Wiślicy w świetle reinterpretacji dokumentacji wykopaliskowej i materiału zabytkowego
VII.1. Stanowisko 1 – Grodzisko „na łąkach”
VII.2. Stanowisko 2 – Regia
VII.3. Stanowisko 3 – Kolegiata
VII.4. Stanowisko 4 – Ulica Batalionów Chłopskich
VII.5. Stanowisko 6 – Kościół św. Marcina
VII.6. Stanowisko 7 – Mury Miejskie
VII.7. Stanowisko 1 w Gorysławicach
VII.8. Podsumowanie
VIII. Nowe badania nad wczesnośredniowieczną architekturą kamienną w Wiślicy (Aneta Bukowska)
VIII.1. Odkrycia, interpretacje i datowanie budowli
VIII.2. Budowla A – tzw. palatium I
VIII.3. Budowla В – tzw. rotunda z konchami
VIII.4. Budowla С – tzw. palatium II
VIII.5. Budowla D – tzw. rotunda z apsydą
VIII.6. Datowanie reliktów architektury kamiennej „Regii” i ich kontekst chronologiczno-kulturowy
Wczesnośredniowieczna Wiślica. Urbs famosissima in regno Lechitarum
Bibliografia
Indeks osób
Indeks geograficzny i etniczny
Spis ilustracji i tabel
Zawartość płyty CD
Katalog źródeł archeologicznych
– Tabele K.1–K.5; K.7–K.12, K.14–K.20, K.22, K.25–K.27
Rozdział V. Naczynia ceramiczne
– Ryciny V.27–28; V.32–V.34
– Tablice V.27–V.104
– Tabele V.2-V.9; V.12-V.22
- Aneks V.1: Wyniki analizy składu chemicznego ceramiki z Wiślicy (H. Młodecka)
- Aneks V.2: Analiza składu chemicznego próbek gliny z wypału eksperymentalnego (H. Młodecka)
Rozdział VII. Wyniki badań w Wiślicy w świetle reinterpretacji dokumentacji wykopaliskowej i materiału zabytkowego
- Ryciny VІІ.3, VII.5, VII.9, VII.34, VІІ.36, VІІ.38
- Tablice VІІ.37–VІІ.65
- Aneks VII.1: Próbki zapraw pobranych z budowli romańskich na wiślickiej „Regii” (H. Młodecka)
