Nasielsk we wczesnym średniowieczu
- Jesteś tutaj:
- Start
- MONOGRAFIE
- Nasielsk we wczesnym średniowieczu
Pokaż koszyk |
x
Twój koszyk jest pusty
Nasielsk we wczesnym średniowieczu
Autor: Mariusz Błoński
Nasielsk we wczesnym średniowieczu
Tytuł: Nasielsk we wczesnym średniowieczu Autor: Mariusz Błoński Miejsce: Warszawa Rok wydania: 2018 Książka ta prezentuje wyniki wielodyscyplinarnych badań wczesnośredniowiecznego grodu w Nasielsku oraz związanego z nim zaplecza osadniczego. Stało się to możliwe dzięki wykopaliskom archeologicznym zrealizowanym na nasielskim grodzisku w latach 1967, 2001-2004, 2006, sondażowym badaniom osady przygrodowej w latach 2006 i 2016, a także towarzyszącym im opracowaniom przyrodniczym oraz analizie źródeł pisanych i źródeł archeologicznych pozyskanych w wyniku powierzchniowej prospekcji Archeologicznego Zdjęcia Polski. Istotnym uzupełnieniem wiedzy o działalności gospodarczej mieszkańców Nasielska we wczesnym średniowieczu jest opracowanie archeozoologiczne autorstwa dr Urszuli Iwaszczuk zamieszczone w formie aneksu na końcu pracy. ze Wstępu
Informacje bibliograficzne
Wydawca: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Język: polski
Liczba stron: 349
Format: A4
Okładka: twarda
ISBN: 978-83-953153-1-2
Opis
Spis treści
I. Wstęp 7
II. Źródła do wczesnych dziejów Nasielska i okolic 11
II.1. Źródła archeologiczne 11
II.2. Źródła pisane 11
II.2.1. Źródła wczesnośredniowieczne 11
II.2.2. Źródła późnośredniowieczne 14
II.2.3. Źródła nowożytne 15
II.3. Źródła kartograficzne 15
II.4. Źródła toponomastyczne 17
II.5. Źródła przyrodnicze 17
II.6. Mazowsze wczesnośredniowieczne: szkic archeologiczno-historyczny 17
III. Środowisko naturalne okolic Nasielska 27
III.1. Ukształtowanie terenu 27
III.2. Hydrografia 31
III.3. Klimat 32
III.4. Gleby 34
III.5. Szata roślinna 35
III.5.1. Współczesne zbiorowiska leśne 35
III.5.2. Badania palinologiczne Jeziora Błędowskiego 35
III.5.3. Badania palinologiczne w pobliżu grodziska 37
III.5.4. Roślinność potencjalna okolic Nasielska 39
III.5.5. Zasięg lasów w badanym terenie na podstawie źródeł kartograficznych 39
III.5.6. Roślinność reliktowa na grodzisku w Nasielsku 43
III.6. Środowisko naturalne okolic nasielskiego grodu we wczesnym średniowieczu: próba rekonstrukcji 44
IV. Badania archeologiczne grodziska 47
IV.1. Prace inwentaryzacyjne i badania rozpoznawcze przed 1967 r. 47
IV.2. Badania wykopaliskowe w 1967 r. 51
IV.2.1. Wykopy I i II 53
IV.2.2. Wykop III 53
IV.3. Badania wykopaliskowe w latach 2001-2004, 2006 55
IV.3.1. Wykop IV 55
IV.3.2. Wykop V 58
IV.4. Badania geofizyczne 61
IV.5. Fazy nasielskiego grodu 65
IV.5.1. Faza 0 (przedgrodowa) 65
IV.5.1.1. Stratygrafia 65
IV.5.1.2. Materiały ruchome 66
Zabytki wydzielone 66
Ceramika 66
Kości zwierzęce 66
IV.5.1.3. Chronologia i charakterystyka fazy przedgrodowej 67
IV.5.2. Faza 1: początki grodu 68
IV.5.2.1. Stratygrafia i parametry grodu 68
IV.5.2.2. Materiały ruchome 71
Ceramika 71
Kości zwierzęce 71
IV.5.2.3. Chronologia grodu fazy 1 71
IV.5.2.4. Społeczno-polityczne tło budowy grodu 72
IV.5.3. Faza 2: odbudowa grodu po zniszczeniu 73
IV.5.3.1. Stratygrafia i parametry grodu 73
IV.5.3.2. Materiały ruchome 75
Zabytki wydzielone 75
Ceramika 77
Kości zwierzęce 78
IV.5.3.3. Chronologia i charakterystyka grodu fazy 2 78
IV.5.3.4. Geneza „akcji” budowy mazowieckich grodów 79
IV.5.4. Faza 3: rozbudowa umocnień grodu 82
IV.5.4.1. Stratygrafia i parametry grodu 82
IV.5.4.2. Materiały ruchome 83
Zabytki wydzielone 83
Ceramika 84
Kości zwierzęce 85
IV.5.4.3. Chronologia i charakterystyka grodu fazy 3 85
IV.5.5. Faza 4: apogeum grodu 87
IV.5.5.1. Stratygrafia i parametry grodu 87
IV.5.5.2. Relikty pieców 87
IV.5.5.3. Materiały ruchome 91
Zabytki wydzielone 91
Narzędzia i przedmioty codziennego użytku 91
Ozdoby i elementy stroju 95
Broń 97
Przedmioty nieokreślone 98
Ceramika 98
Kości zwierzęce 98
IV.5.5.4. Chronologia i charakterystyka grodu fazy 4 99
IV.5.6. Okres postgrodowy 102
IV.5.6.1. Stratygrafia i obiekty 102
IV.5.6.2. Materiały ruchome 103
Zabytki wydzielone 103
IV.5.6.3. Chronologia okresu postgrodowego 104
V. Badania na osadzie przygrodowej 105
V.1. Badania geofizyczne 105
V.2. Badania wykopaliskowe 106
V.2.1. Wykop VI 106
V.2.1.1. Obiekt VI/1 106
V.2.1.2. Materiały ruchome z obiektu VI/1 106
Zabytki wydzielone 106
Ceramika 108
Kości zwierzęce 108
V.2.1.3. Funkcja i chronologia obiektu VI/1 109
V.2.1.4. Obiekt VI/2 109
V.2.1.5. Materiały ruchome z obiektu VI/2 109
Ceramika 109
Kości zwierzęce 109
V.2.1.6. Funkcja i chronologia obiektu VI/2 110
V.2.2. Wykop VII 110
V.2.2.1. Obiekt VII/1 111
V.2.2.2. Materiały ruchome z obiektu VII/1 111
Ceramika 111
Kości zwierzęce 111
V.2.2.3. Obiekt VII/2 111
V.2.2.4 Materiały ruchome z obiektu VII/2 111
Zabytki wydzielone 111
Ceramika 111
Kości zwierzęce 111
V.2.2.5. Funkcja i chronologia obiektów VII/1 i VII/2 112
V.2.3. Wykop VIII 113
V.2.3.1. Obiekt VIII/2 114
V.2.3.2. Materiały ruchome z obiektu VIII/2 114
Ceramika 114
Kości zwierzęce 114
V.2.3.3. Funkcja i chronologia obiektu VIII/2 114
V.2.3.4. Obiekt VIII/5 114
V.2.3.5. Materiały ruchome z obiektu VIII/5 116
Zabytki wydzielone 116
Ceramika 116
Kości zwierzęce 116
V.2.3.6. Funkcja i chronologia obiektu VIII/5 116
V.2.3.7. Obiekt VIII/6 117
V.2.3.8. Materiały ruchome z obiektu VIII/6 117
Ceramika 117
Kości zwierzęce 117
V.2.3.9. Funkcja i chronologia obiektu VIII/6 117
V.2.3.10. Obiekt VIII/7 117
V.3. Badania przy użyciu wykrywacza metali 118
V.3.1. Zabytki wydzielone odkryte podczas badań wykrywaczem metali 118
V.4. Znaleziska o nieznanym pochodzeniu 122
V.4.1. Srebrne skarby 122
V.5. Podsumowanie wyników badań na osadzie przygrodowej 122
VI. Ceramika z grodziska i osady przygrodowej w Nasielsku 125
VI.1. Metody badawcze 125
VI.1.1. Stan zachowania 125
VI.1.2. Surowiec 126
VI.1.3. Barwa 127
VI.1.4. Technika budowy naczyń 129
VI.1.5. Morfologia 130
VI.1.6. Ornament 132
VI.2. Ceramika z grodu 133
VI.2.1. Ceramika z fazy przedgrodowej (faza 0) 133
VI.2.2. Ceramika z fazy 1 136
VI.2.3. Ceramika z fazy 2 138
VI.2.4. Ceramika z fazy 3 144
VI.2.5. Ceramika z fazy 4 148
VI.3. Ceramika z osady przygrodowej 153
VI.3.1. Ceramika z obiektu VI/1 153
VI.3.2. Ceramika z obiektu VI/2 154
VI.3.3. Ceramika z obiektu VII/1 156
VI.3.4. Ceramika z obiektu VII/2 158
VI.3.5. Ceramika z obiektu VIII/2 161
VI.3.6. Ceramika z obiektu VIII/5 162
VI.3.7. Ceramika z obiektu VIII/6 164
VI.3.8. Ceramika z obiektu VIII/7 164
VI.3.9. Naczynie znalezione luźno w wykopie VIII 165
VII. Nasielsk i jego okręg grodowy na tle organizacji grodowo-terytorialnej we wczesnym średniowieczu 167
VII.1. Grody sąsiadujące z Nasielskiem 167
VII.2. Osieki 173
VII.3. Opole: najstarszy element nasielskiej organizacji grodowo-terytorialnej? 174
VII.4. Nasielski okręg grodowy 179
VII.4.1. Granica kasztelanii nasielskiej z kasztelaniami zakroczymską i płońską 181
VII.4.2. Granica kasztelanii nasielskiej z kasztelanią ciechanowską 183
VII.4.3. Granica kasztelanii nasielskiej z kasztelanią pułtuską 186
VII.4.4. Granica kasztelanii nasielskiej z kasztelanią serocką 189
VII.5. Chronologia, obszar i struktura osadnictwa nasielskiego okręgu grodowego 192
VII.5.1. Osady znane ze źródeł pisanych. 193
VII.5.2. Osady o nazwach patronimicznych 194
VII.5.3. Zagadnienie nazwy Mazewo 195
VII.5.4. Osady służebne 195
VII.5.5. Cmentarzyska 196
VII.6. Osadnictwo nasielskiego okręgu grodowego na podstawie badań AZP 198
VII.6.1. Kryteria podziału chronologicznego wczesnośredniowiecznych stanowisk z badań AZP 198
VII.6.2. Osadnictwo ze starszych faz wczesnego średniowiecza (VII – IX w.) 200
VII.6.3. Osadnictwo z młodszych faz wczesnego średniowiecza (X – XIII w.) 202
VII.6.4. Wyniki badań AZP a najstarsze podziały terytorialne okolic Nasielska 207
VII.7. Nasielski okręg grodowy w perspektywie demograficznej 209
VII.8. Sieć drożna wokół Nasielska we wczesnym średniowieczu 212
VIII. Podsumowanie 223
Tablice 226
Tabele 248
Aneks
Urszula Iwaszczuk Kości zwierzęce z wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego w Nasielsku 271
Summary 297
List of figures 307
List of tables 313
List of plates 315
Appendix: Animal bones from the early medieval settlement complex at Nasielsk 317
List of figures to Appendix 318
List of tables to Appendix 319
Bibliografia 321
Indeks osób 337
Indeks nazw geograficznych i etnicznych 343
powered by social2s
