Opis
Geneza pograniczy kulturowo-etnicznych wczesnośredniowiecznej Polski oraz powstawania jej granic politycznych współtworzą problematykę badawczą
od wielu dziesięcioleciu zaprzątającą głowy historyków, językoznawców i archeologów. Istotne miejsce w tych badaniach zajmuje pogranicze wschodnie, kształtujące się między Wisłą, Bugiem i Narwią. Formowanie się jego części stanowiące rozgraniczenie na odcinku północno-małopolskim i mazowieckim, jest interesującym epizodem, który może być archeologicznie definiowany
m.in. w zakresie studiów nad początkową fazą funkcjonowania tamtejszej sieci grodowej.
Spis treści
Wstęp
Rozdział 1. Fizjografia regionu i naturalne zasoby środowiska
1.1. Regiony fi zyczno-geograficzne
1.2. Hydrografia
1.3. Gleby
1.4. Złoża kopalin
Rozdział 2. Grodziska. Stan badań
Rozdział 3. Kontekst historyczno-kulturowy
Rozdział 4. Kontekst osadniczy sieci grodowej
4.1. Osadnictwo w dorzeczu środkowego Bugu. Uwagi ogólne
4.2. Południowo-zachodnia część regionu
4.3. Północno-zachodnia część regionu
4.4. Północno-wschodnia i wschodnia część regionu
Rozdział 5. Najstarsze grody
5.1. Chronologia
5.2. Lokalizacja grodów: kontekst fizjograficzny i kulturowy
5.3. Wielkość grodów i ich formy przestrzenne
5.4. Konstrukcja wałów
5.5. Zagospodarowanie majdanów
Rozdział 6. Sieć grodowa regionu w X wieku
6.1. Chronologia
6.2. Lokalizacja: kontekst fizjograficzny i kulturowy
6.3. Wielkość grodzisk i ich formy przestrzenne
6.4. Konstrukcje wałów
6.5. Zagospodarowanie majdanów
Rozdział 7. Świadectwa kontaktów międzyregionalnych
7.1. Monety
7.2. Broń
7.3. Oporządzenie jeździeckie
7.4. Ozdoby i metalowe elementy odzieży
7.5. Wybrane przedmioty codziennego użytku i surowiec ołowiany
Rozdział 8. Grody dorzecza środkowego Bugu doby „plemiennej” i protopaństwowej w świetle przeprowadzonych badań
8.1. Horyzonty chronologiczne
8.2. Wybrane aspekty lokalizacji grodzisk
8.3. Kategoryzacja umocnień według rozmiarów i form przestrzennych
8.4. Schematy konstrukcji wałów
8.5. Funkcje grodów
Uwagi końcowe
Summary
Katalog grodzisk z 2. połowy IX i z X wieku wykopaliskowo rozpoznanych w dorzeczu środkowego Bugu, południowej części zlewiska górnej Narwi i północnej części zlewiska środkowej Tyśmienicy
Część I. Międzyrzecze Bugu i górnej Narwi (w granicach Polski)
Część II. Północna i wschodnia część zlewni środkowego Bugu (w granicach Białorusi)
Część III. Południowo-zachodnia część zlewni środkowego Bugu i północna część zlewni środkowej Tyśmienicy
Spis rycin i tabel
Literatura
Metryka pogranicza Sieć grodowa dorzecza środkowego Bugu w 2. połowie IX i w X wieku
