Castrum munitissimum Bytom

Opis

Książka Sławomira Moździocha jest owocem badań wykopaliskowych prowadzonych wpłatach 1984—1996 na grodzisku w Bytomiu Odrzańskim. Na podstawie pozyskanych wówczas źródeł archeologicznych autor stara się określić, jaką rolę pełnił gród bytomski w strukturach państwa Piastów, kto go zamieszkiwał, jakie były zajęcia grodzian. Poszukiwanie odpowiedzi na te pytania rodziło pytania kolejne, toteż niezbędne okazało się także szersze naszkicowanie historycznego tła powstania, istnienia i upadku castrum munitissimum.

Nowe, sensacyjne niekiedy odkrycia archeologiczne zmuszają do weryfikacji wielu tez, które dotąd wydawały się niewzruszonym elementem wykładu historii Polski wczesnego średniowiecza. Przyczyną błędów był, zdaniem autora, słaby stan bazy źródłowej, będącej podstawą owych tez oraz słabości metodologiczne samej archeologii, przed którą otwierają się dzisiaj wielkie perspektywy poznawcze.

Sławomir Moździoch stawia kontrowersyjne hipotezy co do przynależności politycznej Śląska w X wieku i geografii plemiennej tego okresu, uwzględnia istotny fakt, jakim jest odkrycie XI—wiecznej pogańskiej świątyni w grodzie wrocławskim, wnioski zaś płynące z badań w grodzie bytomskim wykorzystuje przy konstruowaniu własnej wizji piastowskiej organizacji grodowej jako struktury militarno—administracyjnej. Autor polemizuje z tezą o wczesnej genezie miast polskich, przecząc idei grodów—miast, poddaje w wątpliwość teorie o wczesnym uzawodowieniu rynku w Polsce wczesnośredniowiecznej, jak i domniemanej znacznej roli wielkiej własności ziemskiej.

Książka Castrum munitissimum Bytom stawia nowe pytania dotyczące zagadnień, które w wielu przypadkach uważano za dawno wyjaśnione, jest więc próbą wyważenia „zamkniętych drzwi" w polskiej archeologii wczesnego średniowiecza.

Spis treści

SPIS TREŚCI

I.RES IPSA LOQUITUR UAGI WSTĘPNE

I.1.Wprowadzenie                                                                                                                                                                                                                                 I.2. Zakres Chronologiczny i terytorialny pracy

I.3. Archeologia a historia

I.4 Naukowe i pozanaukowe ograniczenia archeologii wczesnośredniowiecznej                                                                                                                                                                                                                    II. PRZED POWSTANIEM BYTOMSKIEGO GRODU

II.1. Początki wczesnego średniowiecza

II.2.Archeologia a podziały plemienne

II.3. Miejsca władzy okresu plemiennego

III. TWORZENIE  PAŃSTWA

III.1.Civitas  Schnesghe i pertynencje

III.2. Destructio Poloniae. Kryzys państwa wczesnopiastowskiego

III.3. (Od)budowa organizacji grodowej

IV.BYTOM- LOKALNY OŚRODEK WŁADZY PAŃSTWA WCZESNOPIASTOWSKIEGO                                                                                                                    IV.1. Położenie grodu

IV.2. Pradzieje regionu

IV.3.Wyniki prac wykopaliskowych

IV.4.Umocnienia obronne                                                                                                                                                                                                                      IV.5. Castrum minus

IV.6. Castrum maius

IV.7. Ceramika jako źródło do poznania dziejów stanowiska

IV.8. Zabytki wydzielone                                                                                                                                                                                                                        IV.9. Chronologia osiedla

IV.10.Socjotopografia grodu

IV.11. Bytom - dzieje terytorium                                                                                                                                                                                                                                V.FUNKCJE ORGANIZACJI GRODOWEJ W PAŃSTWIE PIASTÓW

 V.1. Geneza organizacji grodowej

 V.2.Grody jako ośrodki władzy

 V.3.Funkcja gospodarcza grodów

 V.4.Grody jako ośrodki transmisji idei

 V.5. Grody jako miejsca obronne

 V.6. Zaplecze grodu

 V.7. Rola grodów w organizacji wczesnopiastowskiego państwa. Próba podsumowania                                                                                                                                                                                                                            VI.ZMANY W ORGANIZACJI PRZESTRZENNEJ OŚRODKÓW WŁADZY WE WCZESNYM ŚREDNIOWIECZU W ŚWIETLE BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH

BIBLIOGRAFIA

TABLICE